Το Οθωμανικό Τέμενος του Σκαλοχωρίου - Skalohori Yeni Çamı ή Kασίρ Çamı

Skalohori or Tsoukalori (Comlekkoy) is located in the northwestern part of the island of Lesvos, on the main road Mytilene - Eresou and 58 km away from Mytilene. The time until the liberation of the island from the Ottoman Empire, the muslim population was the majority - one of the few cases in the island – and therefore some Ottoman monuments still exist such as the minaret and many fountains. The information about the mosque of Skalochori is drawn by the doctoral thesis of Christos Chatzilia , " Lesvos and the Culture of Stone (1850 - 1950) ".
According to Anestis Theodosius in the "Code of Holy Church of Agios Georgios Community of Skalochori " between 1900-1932, he mentions: "This mosque was built between 1904-1905 on a older one. Some local Hatziimin who was highly esteemed all over the island, was one of the great preachers of the Sultan every year at the time of the ramazan in the palace of Istanbul. For this Sutlan Hamit donated to him 300 lyra to build it. When the Ottomans were leaving, they ordered to respect it, and use it as a school or a church but not anything else". After the exchange of the populations the mosque was used as a school until 1934, later it was seen as interchangeable property and in 1939 it was sold to a private individual who used the stones of the mosque to build two other houses. According to narrations of people of Skalochori it was the " relic of the village". Based on the original archive of the exchangeable property it states the following: "Mosque, half storey, stone, tile, building area 19,15 X 11,15 sq.m. height of 13 to the east neighbors cemetery mosque .... "
The mosque was built with local stone, the windows and doors were wooden and the panes were colorful. The minaret is located on the west side, which is maintained till the part of the balcony. It is made of light - colored stone and still impresses today. The total height was 20 meters.

Το Σκαλοχώρι ή Τσουκαλοχώρι (Comlekkoy) βρίσκεται στο βορειοδυτικό μέρος της Λέσβου, στον επαρχιακό δρόμο Μυτιλήνης - Ερεσού και απέχει από τη Μυτιλήνη 58 χλμ. Την εποχή μέχρι την απελευθέρωση της Λέσβου από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ο μουσουλμανικός πληθυσμός πλειοψηφούσε - μια από τις λίγες περιπτώσεις στο νησί - και κατά συνέπεια πολλά Οθωμανικά μνημεία να διατηρούνται ως σήμερα όπως τζαμιά και πολλές βρύσες.
Για το τζαμί του Σκαλοχωρίου αντλούμε πληροφορίες από την διδακτορική εργασία του Χρήστου Χατζηλία, «Η Λέσβος και ο Πολιτισμός της Πέτρας (1850 - 1950)».
Σύμφωνα με τον Ανέστη Θεοδοσίου στον “Κώδικα της Ιεράς Εκκλησίας της Κοινότητος Σκαλοχωρίου Άγιος Γεώργιος” 1900-1932 αναφέρει: "Τω αυτό τέμενος τζαμίον Ανηγέρθη κατά το Σωτήριον έτος 1904-1905 από παλαιόν σχέδιον εις Νέον, ο Ενεργόν προς ανέγερσιν, Κάπιος Ενχώριος, Χ# Ημίν. Έχον και Χαίρων υπόλιψην παρ' όλης της Νήσου, ήτον ένας από τους Μεγάλους Ιεροίς του Σουλτάνου, και κατ’ έτος ραμαζανίου εις Κωνσταντινούπολιν εις τα ανάκτορα. Δι’ αυτού ο Σολτάν Χαμίτ επροσέφερεν 300 λίρας χρυσάς εις την ανέγερσιν. Όταν οι Οθωμανοί αναχώρουν, Διέταξαν να τω σεβασθώμαιν Ή ος Σχολείον ή Εκκλησίαν, αλλά Όχι άλλου τινός.» Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το τζαμί χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο ως το 1934, θεωρήθηκε ως ανταλλάξιμο και το 1939 πουλήθηκε σε ιδιώτη ο οποίος χρησιμοποίησε τις πέτρες του τζαμιού για να χτισθούν άλλα δυο σπίτια. Σύμφωνα με εξιστορήσεις Σκαλοχωριτών ήταν «το κειμήλιο του χωριού».
Με βάση το έγγραφο της ανταλλάξιμης περιουσίας καταγράφονται τα εξής: «Τέμενος, το ήμισυ διόροφον, πέτρινον, κεραμοσκεπής, έκτασης της οικοδομής 19,15 Χ 11,15 τ.μ. ύψος 13 με όρια ανατολικώς το Νεκροταφείον Τεμένους….»
Το τζαμί ήταν χτισμένο με ημιλαξευμένους λίθους και οι γωνίες ήταν με πελεκητές πέτρες, τα παράθυρα και οι πόρτες ήταν ξύλινα και τα τζάμια πολύχρωμα. Ενώ ο μιναρές βρίσκεται στη δυτική πλευρά, ο οποίος διατηρείται μέχρι το μέρος του εξώστη. Είναι κατασκευασμένος από ανοιχτόχρωμη πέτρα και ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζει και το ολικό του ύψος ήταν 20 μέτρα.

The village Skalohori

Α video about Skalohori

Βιβλιογραφία:

• Χατζηλίας Χρήστος (επιμέλεια, Κώδηξ Ιεράς Εκκλησίας της Κοινότητας Σκαλοχωρίου Άγιος Γεώργιος, έκδοση Συλλόγου Σκαλοχωριτών Λέσβου "Άγιος Γεώργιος", Μυτιλήνη 2005.

• Χατζηλίας Χρήστος, Η Λέσβος και ο Πολιτισμός της Πέτρας (1850 - 1950). Η περίπτωση του Σκαλοχωρίου και της Ανεμότιας, Διδακτορική διατριβή, Μυτιλήνη 2009.
• “Κώδικας της Ιεράς Εκκλησίας της Κοινότητος Σκαλοχωρίου Άγιος Γεώργιος”από τον Ανέστη Θεοδοσίου